Emekçiler bu yılki 1 Mayıs’ı da “yoksulluğun gölgesinde” kutluyor. Maaş, ücret ve aylıklar her geçen gün enflasyon karşısında eriyor. Emekçilerin büyük bir bölümünün ücret ve maaşları yoksulluk sınırının altında kaldı. Asgari ücret ile açlık sınırı arasındaki makas ise açılıyor. Çalışırken düşük ücret alan emekçi, emekli olduğunda da açlık sınırının altındaki aylıklara mahkum ediliyor. Sigortasız, kayıt dışı çalıştırılan emekçiler, sendikalara üye olduklarında ise kapının önüne konuluyor.
ASGARİ ‘AÇLIK’ ALTI
Yılbaşından bu yana 22 bin 104 lira olan asgari ücret daha yılın ilk aylarında açlık sınırının altına düştü. Yaklaşık 8 milyon işçi açlık sınırının altındaki asgari ücret ile bir ay geçinmeye çalışıyor. Türk-İş’in dün açıkladığı verilere göre açlık sınırı 24 bin 35 liraya ulaştı. Yoksulluk sınırı ise 78 bin 292 lira. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti yani olması gereken asgari ücret 31 bin 142 lira. Oysa yaklaşık 8 milyon işçinin bir aylık geçim ücreti olan asgari ücret şu anda 22 bin 104 lira.
İKTİDARIN ‘YILSONU’ ISRARI
İktidar, açlık sınırının altında kalmış olmasına karşın, asgari ücretin yıl sonuna kadar aynı kalacağını söylüyor.
EMEKLİLİKTE DE SEFALET
Düşük ücretlerle çalıştırılan işçiler, emekli olduklarında da aldıkları aylıklar ile geçinemiyor. Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, halen en düşük işçi emekli aylığı 15 bin 781 lira ile gerek asgari ücretin gerekse de açlık sınırının çok altında bulunuyor. En düşük Bağ-Kur emekli aylığı ise 14 bin 469 lira. Emeklilerin açlık sınırının altındaki bu aylıkları kiraya bile yetmiyor.
MEMUR YOKSUL
Memurlar çalışırken aldıkları maaşı, emekli olduklarında alamıyor. En düşük memur maaşı 43 bin 726 lira. Ortalama memur maaşı ise 49 bin 598 lira. Milyonlarca memurun maaşı yoksulluk sınırının yanına bile yaklaşamıyor. Memur da emekli olduğunda geçinemiyor. Ortalama memur emekli aylığı bile 20 bin 554 lira ile gerek asgari ücretin gerekse de açlık sınırının altına düşmüş durumda.
Kamudaki yaklaşık 600 bin işçiyi kapsayan kamu sözleşmesi aradan aylar geçmesine karşın halen imzalanmadı. Kamudaki en düşük işçi ücretleri asgari ücretin biraz üzerinde bulunuyor. Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, ortalama kamu işçisinin ücreti ise 43 bin 660 lira. Yoksulluk sınırının altında.
KAYNAK SERMAYEYE AKIYOR
İşçi, memur ve emekliye yapılan zamlar düşük kalıyor. Milyonlarca memur ile memur emeklisi bu yıl sadece yüzde 6+5 toplu sözleşme zammı alacak. Diğer yandan kaynaklar başta yap-işlet-devret projelerindeki “garantiler” olmak üzere sermayeye akıyor. Sermayenin milli gelirden aldığı pay, emeğin aldığı paydan daha fazla. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı 2024 yılında yüzde 37.9 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 42.2 olarak gerçekleşti.
ÇALIŞAN YOKSUL
Çalışan her 100 kişiden 12’si yoksul. CHP Malatya Milletvekili, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi Veli Ağbaba’nın araştırmasına göre, Türkiye’de çalışan yoksulluğu, özellikle son yıllarda giderek derinleşen bir sorun haline gelmiş durumda. Yüksek enflasyon, düşük ücretler, güvencesiz çalışma koşulları ve artan yaşam maliyetleri, çalışanların büyük bir kısmını yoksulluk sınırının altına itiyor. Çalışan yoksulluğu, hem bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen hem de toplumdaki gelir eşitsizliğini artıran bir olgu olarak ekonominin önemli sorunlarından biri olarak öne çıkıyor. Ağbaba’nın araştırmasına göre, Türkiye’de çalıştığı halde yoksul olanların oranı yüzde 12’ye yakın. Bu oran erkeklerde yüzde 13.7, kadınlarda ise yüzde 7.6.
EMEK SÖMÜRÜSÜ
Düşük ücret dayatılan emekçiler bir de kayıt dışı yani sigortasız çalıştırılıyor. SGK’nın verilerine göre 2024 dördüncü çeyrek itibariyle kayıt dışı istihdam oranı yüzde 26.27 seviyelerinde bulunuyor.
SENDİKASIZLAŞTIRMA YAYGIN
Emekçiler, sendikalara üye olduklarında ise işverenin baskısı ile karşılaşıyor. Sendikalara üye olan işçiler “istifaya” zorlanıyor. Açılan davalar ise yıllarca sürüyor. Özellikle işçilerde sendikalaşma oranı çok düşük. Son verilere göre toplam işçi sayısı 16.8 milyon. Toplam sendikalı işçi sayısı ise sadece 2.5 milyon. İşçilerde sendikalaşma oranı yüzde 14.97’lerde kalmış durumda. Memurlarda ise durum biraz daha farklı. Sendikalı olabilecek toplam kamu görevlisi sayısı 2.9 milyon. Sendikalı kamu görevlilerinin sayısı ise 2.2 milyon. Memurlarda sendikalaşma oranı yüzde 75.18.